سبک زندگی امروزه ما باعث شده که آلودگی هوا هم جزئی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره باشد. از کوچهها و خیابانهای شهر گرفته تا دفتر کار و اتاق خواب، در هر جایی میتوان ردپایی از آلودگی هوا پیدا کرد. ذرات معلق یا گازهای سمی و شیمیایی که در هوا وجود دارند اغلب بسیار کوچک، بی رنگ و بی بو هستند. در نتیجه ممکن است متوجه وجود آلودگی در هوا نشوید. اما اثرات تنفس در هوای آلوده دیر یا زود، به صورت آسم و آلرژی، سردرد و سرگیجه و بیماریهای قلبی عروقی نمایان میشود.
بسیاری از متخصصان معتقدند که استفاده از یک دستگاه تصفیه هوا، کیفیت هوا را به میزان چشمگیری افزایش میدهد. اما آیا باید از نوع خاصی از دستگاه تصفیه هوا استفاده کرد؟ آیا مراحل تصفیه هوا در همه دستگاههای تصفیه هوا یکسان است؟ آیا روشها و مراحل مختلف تصفیه هوا در بهبود کیفیت هوا تاثیر گذار هستند؟ اگر شما هم با این سوالات روبهرو شدهاید در ادامه این مطلب خواهیم گفت که دستگاه تصفیه هوا چگونه هوا را پاکسازی میکند و مراحل مختلف تصفیه هوا چیست؟
با انواع مختلف دستگاه تصفیه هوا آشنا شوید
برای آن که با مراحل مختلف تصفیه هوا آشنا شویم ابتدا باید انواع دستگاه تصفیه هوا را بشناسیم. انواع مختلف دستگاه تصفیه هوا هم مزایا و معایب خاص خودش را دارد. هر دستگاه تصفیه هوا ممکن است در پاکسازی نوع مشخصی از آلودگی بهتر عمل کند. یا برعکس، آلودگی و آلایندههای هوا را به طور کامل پاکسازی نکند! به طور کل انواع دستگاه تصفیه هوا به دو گروه تقسیم میشود:
سیستم های تصفیه هوا غیرفعال (Passive)
در این روش تصفیه هوا تمرکز بر روی جذب ذرات معلق توسط فیلتر های دستگاه بدون اضافه کردن هرگونه ماده جدید به محیط است. در فرایند تصفیه هوا در این دستگاه ها معمولا از سه نوع فیلتر استفاده می شود که شامل فیلتر اولیه، فیلتر هپا و فیلتر جاذب کربن است.
در ادامه به طور مفصل به معرفی هر یک از این فیلتر ها می پردازیم. برخلاف گروه دوم این فرایند هیچ گونه ماده ی جدیدی از جمله ازن را وارد محیط نمی کند.
سیستم های تصفیه هوا فعال (Active)
در این روش تصفیه هوا تمرکز بر روی تغییر ماهیت ذرات آلاینده است. استفاده از لامپ UV و فیلترهای کاتالیستی برای تغییر ماهیت ذرات در این روش متداول است. در نگاه اول با توجه به اینکه این نوع دستگاه ها نیاز به تعویض فیلتر ندارند، بسیار جذاب به نظر می رسند. اما دو دلیل باعث عمده برای خطرزا بودن این نوع دستگاه ها وجود دارد:
- در فرآیند تغییر ماهیت آلاینده ها ممکن است مولکول های ناشناخته ای وارد محیط شود که می توانند بسیار خطرزا باشد.
- برخلاف تصور در واقع این نوع دستگاه ها نیز هزینه نگه داری دارند. چرا که لامپ UV در صورت تعویض نشدن پس از دو سال به شدت ضعیف می شوند.
انواع دستگاه تصفیه هوای فیلتر دار چگونه هوای محیط را پاکسازی میکند؟
اساس کار دستگاه تصفیه هوای فیلتر دار، مکش و عبور هوا از میان فیلترها است. فرآیند فیلتراسیون در این دستگاهها طی مراحل مختلفی انجام میشود. همچنین فیلترهای دستگاه اولین مانع برای گیر انداختن گرد و خاک و پرز و مو هستند.
دستگاه تصفیه هوا با لامپ UV
نور فرابنفش (UVیا ultra Violet) انرژی بالایی دارد. دستگاه تصفیه هوا با لامپ UV با انتشار طول موجهای کوتاه نور فرابنفش هوا را تصفیه میکنند. نور UV به فیلترهای دستگاه میتابد. سپس مولکولهای گازی وارد دستگاه میشوند و با فیلترها واکنش میدهند. این فرآیند مولکولهای آلاینده را به مولکولهای بی خطر تبدیل میکند.
دستگاه تصفیه هوا با لامپ UV چگونه هوای محیط را تصفیه میکند؟
اساس کار این دستگاه روی واکنش با مولکولهای آلاینده و خنثی کردن آنها است. اما ممکن است در فرآیند تبدیل آلایندهها به مولکولهای بی خطر بعضی ذرات به صورت ناقص واکنش دهند. در نتیجه تبدیل به مولکولهای ناشناخته جدیدی میشوند که خطرناکتر هم هستند. همچنین هوا به سرعت در میان فیلترها جریان دارد که این احتمال واکنش ندادن بعضی آلاینده ها را نیز بوجود میآورد. نور فرابنفش بیشتر برای ضد عفونی کردن مراکز بهداشتی و بیمارستانها و سطوح کاربرد دارد.
دستگاه تصفیه هوا با فیلتر هپا
هپا (HEPA) مخفف عبارت “high-efficiency particulate arresting” است. فیلتر هپا میتواند تا ۹۹% از ذرات موجود در هوا را به دام بیاندازد. فیلتر هپا از فشرده و تنیده شدن الیافهای حصیر، پنبه، پوشال و فایبر گلاس ساخته شده است.. قابلیت چین خوردن و انعطاف پذیری بالای آن باعث میشود منافذ ریز فیلتر با گرد و خاک مسدود نشود. در نتیجه فیلتر هپا ظرفیت بالایی دارد و برای دوره زمانی طولانی میتوان از آن استفاده کرد. منافذ این فیلتر ریز و متراکم هستند. به همین دلیل در از بین بردن ویروسها و آلایندهها موثرتر عمل میکند.
مراحل تصفیه هوا در دستگاه تصفیه هوا با فیلتر هپا چیست؟
فرآیند فیلتراسیون دستگاه تصفیه هوا با فیلتر هپا از مکش هوا به داخل دستگاه شروع میشود. هوای آلوده از یک طرف وارد دستگاه میشود و با گذر از فیلتر هپا و کربن اکتیو، هوای پاک را خارج میکند. معمولا در کنار فیلتر هپا یک فیلترکربن اکتیو هم استفاده میشود که آلایندههای شیمیایی را تصفیه میکند و برای از بین بردن بوی نامطبوع مناسب است.
فیلتر هپا از مکانیزم انتشار یا (diffusion) استفاده میکند. به همین دلیل قادر است ذرات بسایر ریز ۳ تا ۲۰ نانو میکرون را هم جذب کند. دستگاهی که از فیلتر هپا استفاده میکند بر خلاف دستگاه تصفیه هوا با لامپ UV ماده جدیدی وارد هوا نمیکند. همچنین هوا از منافذ ریز این فیلتر به طور کامل عبور میکند که باعث میشود همه آلایندهها تصفیه شوند.
دستگاه تصفیه هوای یون ساز
دستگاه تصفیه هوای یون ساز با استفاده از ذرات باردار هوا را تصفیه میکند. یونیزر دستگاه مقدار زیادی یون منفی آزاد میکند. در نتیجه اکسیژن هوا تبدیل به ازن میشود. غلظت بیش از حد ازن در هوا هم باعث سوزش سینه، بیماریهای ریوی، تهوع، خستگی و بیماریهای ریوی میشود.
دستگاه تصفیه هوای یون ساز چگونه هوای محیط را تصفیه میکند؟
دستگاه تصفیه هوای یون ساز ذراتی با بار مثبت و منفی تولید میکند تا آلایندههایی به بارهای مخالف خود بچسبند. در این صورت آلایندهها سنگین میشوند و فرود میآیند و دیگر در هوا باقی نمیمانند. این روش دو خطر اصلی دارد. اول اینکه در فرآیند تصفیه هوا با دستگاه یون ساز ممکن است گاز ازن به وجود بیاید. خطر دوم هم اینکه با چسبیدن بارهای نا همنام به یکدیگر و فرود آمدن آلایندهها، آلودگی فقط در هوا معلق نیست. این به معنی از بین رفتن آلودگی نیست. بلکه این آلودگیها میتوانند روی سطوح و درون بدن رسوب کنند.
دستگاه تصفیه هوای الکترو استاتیک
دستگاه تصفیه هوای الکترو استاتیک هم بدون استفاده از فیلتر و با استفاده از میدان الکتریکی هوا را تصفیه میکند. دستگاه تصفیه هوای الکترو استاتیک هم به دلیل تولید آنیون یا یون منفی اکسیژن هوا را تبدیل به ازون میکند. دستگاه تصفیه هوای مناسب هم دستگاهی است که آلایندههای هوا را از بین ببرد نه اینکه آلودگیهای جدیدی در هوا ایجاد کند. در دستگاههای الکترو استاتیک هم مانند دستگاههای یون ساز، آلایندههای باردار شده همان میزان که میتوانند به سطوح بچسبند، میتوانند در مجاری تنفسی هم رسوب کنند.
دستگاه تصفیه هوای الکترو استاتیک چگونه هوای محیط را تصفیه میکند؟
تصفیه هوا در دستگاه الکترو استاتیک در دو مرحله انجام میشود. مرحله اول مکش و وارد شدن هوای آلوده به داخل دستگاه است. در این مرحله ذرات معلق در یک میدان الکتریکی یونیزه میشوند. در مرحله دوم، یونها به صفحات فلزی با بار ناهمنام میچسبند. در نتیجه آلایندهها از هوا جدا شده و هوای پاک از دستگاه خارج میشود. صفحههای فلزی در دستگاه تصفیه هوا الکترو استاتیک همانند فیلتر عمل میکنند. به همین دلیل باید هر از چند گاهی نسبت به شست و شوی این صفحات اقدام کنید.
بازدهی فیلتراسیون هوا در کدام دستگاه تصفیه هوا بیشتر است؟
با توجه به انواع مختلف دستگاه تصفیه هوا که تا اینجا بررسی کردیم دستگاه تصفیه هوا با فیلتر هپا برای پاکسازی آلایندهها مناسبتر است. در این نوع دستگاههای تصفیه هوا از آنجایی که واکنشی میان آلایندهها رخ نمیدهد ماده شیمیایی جدیدی تولید نمیشود. همچنین هوا از میان فیلترها میگذرد که باعث میشود تقریبا همه ذرات معلق پاکسازی شوند. ساختار چند لایه فیلترها و استفاده از چند فیلتر هوا با کاراییهای مختلف باعث شده تا دستگاههای تصفیه هوا با فیلتر هپا بتوانند تا ۹۹% آلودگیها را از بین ببرند.
در برندهای معتبر خارجی مثل iq air که چند دهه در این صنعت، تجربه درخشان دارند هم از این نوع فیلترها برای تصفیه هوا استفاده میکنند. در ایران هم برندهای معتبر مثل دستگاه تصفیه هوای ایرانی نوجان از فلیتراسیون سه مرحلهای برای پاکسازی هوا استفاده میکنند.
در ادامه وظیفه هریک از فیلترها را در دستگاههای تصفیه هوا با فیلتراسیون سه مرحلهای بیشتر بررسی میکنیم:
پیش فیلتر
اولین مرحله تصفیه هوا توسط پیش فیلتر انجام میشود. در حقیقت این فیلتر ذرات درشت مانند گرد و غبار، پرز و مو را به خود جذب میکند. با فیلتر شدت ذرات درشت در مرحله اول جدا میشوند در نتیجه فیلترهای دیگر عمر طولانیتری خواهند داشت. پیش فیلتر قابل جدا شدن و شست و شو است.
فیلتر کربن اکتیو
فیلتر کربن اکتیو مسئولیت جذب و پاکسازی مواد شیمیایی ناشی از انواع چسبها، شویندهها، خوشبو کنندهها و آفت کشها را به عهده دارد. همچنین در از بین بردن بوی نامطبوع محیط هم موثر است. آلایندههایی که جذب فیلتر کربن اکتیو میشوند به هوا بر نمیگردند.
فیلتر هپا
فیلتر هپا در مرحله آخر ذرات بسیار ریز ۰.۳ تا ۲.۵ نانو میکرون را پاکسازی میکند. در نتیجه هوایی که از دستگاه خارج میشود تقریبا کاملا تمیز است. فیلترهای هپا ظرفیت بالایی دارند و لازم نیست در کوتاه مدت نسبت به تعویض آن اقدام کنید. اما در نطر داشته باشید که با پر شدن ظرفیت آن بهترین راهکار تعویض فیلترها است و نه شست و شوی مجدد!
جمع بندی
آلودگی هوا توسط آلایندههای طبیعی و غیر طبیعی به میزان قابل توجهی ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی و ریوی را افزایش داده است. در این میان بسیاری برای در امان ماندن از آسم و آلرژی و نارحتیهای ریه به استفاده از دستگاه تصفیه هوا روی میآورند. دستگاه تصفیه هوا بدون شک یک راهکار مطمئن برای از بین بردن آلودگیها در محیط خانه، مطب، مدرسه و حتی فروشگاه و رستوران است. اما فرآیند فیلتراسیون دستگاه تصفیه هوا در کیفیت هوای تصفیه شده نقش مهمی دارد.
مراحل مختلف تصفیه هوا در یک دستگاه تصفیه هوای مناسب و کار آمد نباید آلایندههای دیگری به محیط اضافه کند. همچنین باید همه ذرات ریز و درشت، باکتری و قارچها، گرد و غبار، پرز و موی حیوانات خانگی را هم از دست ندهد. کیفیت بالا در ساخت فیلترهای هپا و چند مرحلهای بودن فرآیند تصفیه هوا در آن باعث شده تا برندهای خارجی معتبری مانند IQ Air و برندهای معتبر ایرانی مانند نوجان از این فیلترها استفاده کنند.
برای مشاوره رایگان درباره خرید دستگاه تصفیه هوا میتوانید با کارشناسان متخصص نوجان تماس بگیرید.