فیلتر های مختلفی در دستگاه های تصفیه هوا موجود در بازار استفاده می شود که احتمالا نام خیلی از آن ها را شنیده اید. از پیش فیلتر ها تا فیلتر های کربن اکتیو و هپا.
اما بدون شک قلب یک دستگاه تصفیه هوا، فیلتر هپای آن است. فیلتر هپا از جنس الیاف است و ذرات آلاینده بسیار ریز را جذب می کند. این فیلتر به دلیل قدرت جذب بالا علاوه بر حوزه تصفیه هوا در تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی نیز استفاده می شود.
در ادامه به بررسی کامل ویژگی های مختلف این فیلتر می پردازیم.
با ما همراه باشد.
فیلتر هپا چه ویژگی هایی دارد؟
فیلتر هپا پیشینه جالبی دارد. این فیلتر برای اولین بار در جنگ جهانی دوم، در پروژه منهتن مورد استفاده قرار گرفت. در آن دوران دانشمندان برای جذب ذرات رادیو اکتیو به دنبال فیلتری بودند که قابلیت جذب بالایی داشته باشد.
کلمه هپا HEPA در انگلیسی مخفف عبارت High Efficiency Particulate Air به معنای فیلتر تصفیه ذرات هوا با کارایی بالا است. فیلتر هپا از در هم تنیده شدن و فشرده شدن الیاف های فایبرگلاس، پوشال، حصیر، پنبه و موادی از این دست ساخته می شود.
قطر این الیاف چیزی ذر حدود نیم تا ۲ میکرون است و درواقع آنقدر کوچک اند که با چشم انسان دیده نمی شوند. همچنین فیلترهای هپا وظیفه جذب ذرات بسیار ریز PM 2.5 را برعهده دارند و با جذب ویروس ها، باکتری ها و آلرژن ها احتمال حملات خطرناک در بیماران مبتلا به آسم و آلرژی را کمتر می کند.
فیلتر های هپا قابلیت تا شدن و چین خوردگی دارند. با چین خوردگی فیلتر هپا،حجم بیشتری از این فیلتر در یک مساحت معین جا می شود. در دستگاه تصفیه هوا با این روش تا چندین متر فیلترهپا جای داده می شود.
ساختار فیلتر هپا و عملکرد آن چگونه است؟
ساختار فیلتر هپا به دلیل جنس الیافی که در آن استفاده شده، به گونه‌ایست که هیچ ذره بزرگتر از ۰.۳ میکرون، نمی‌تواند از آن عبور کند. اما نکته‌ای که باعث می‌شود ظرفیت فیلتر هپایی که در یک دستگاه تصفیه هوا یا به هرشکل دیگری استفاده می‌شود بیشتر شود و منافذ این فیلتر با گرد و خاک پر نشود، همان قابلیت چین خوردگی و تا شدن آن است.
امروزه یکی از مسائل مهمی که در کنار جنس فیلترهپا در هنگام خرید دستگاه‌های تصفیه هوا مورد برررسی قرار می‌گیرد، حجم فیلتر است. هرچه حجم فیلتر بیشتر باشد، تعداد دفعاتی تعویض فیلتر در طول سال نیز کمتر می‌شود.
برای خواندن مقاله راهنمای خرید دستگاه تصفیه هوا کلیک کنید
فیلتر هپا در بیشتر مواقع به شکل مستطیل در دستگاه‌های تصفیه هوا و یا جارو برقی ها استفاده می‌شود که البته موارد استثنا نیز دارد. در برخی از دستگاه ها این فیلتر به شکل دایره، بیضی یا استوانه است.
فیلتر هپا برخلاف فیلترهای پرده‌ای که ذرات معلق را غربال می‌کنند، این ذرات آلاینده را هنگام عبور جریان هوا توسط لایه‌های متعدد و پیچ‌خورده‌ی خود، جذب کرده و مانع برگشت آنها به جریان هوا می‌شود.
این فیلتر برای جذب ذرات بسیار کوچک طراحی شده و هنگامی که ذرات جذب آن می‌شوند به هیچ عنوان راه فرار مجدد نخواهند داشت.
برای جذب ذرات این فیلتر سه روش اساسی دارد که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.
روشهای جذب ذرات آلاینده توسط فیلتر هپا
همانطور که گفته شد فیلتر هپا از روشهای محتلفی ذرات معلقی که با جریان هوا در حال عبور از این فیلتر هستند را جذب می‌کند. این روشهای زیر است:
۱- مسدود شدن راه ذرات (Inception)
هنگامی که ذرات بسیار کوچکی که اندازه‌ی آنها کمتر از ۱۰۰ نانومتر است، همراه جریان هوا از میان الیاف فیلتر هپا عبور می‌کنند، به کناره‌ی الیاف گیر کرده و به دام می‌افتند. این در حالی است که جریان هوا با تغییر مسیر خود از فیلتر عبور می‌کند.
۲- تراکم بافتی الیاف، سدی قدرتمند تر (Impact)
به علت بافت بسیار متراکم الیاف، ذرات بزرگتر از یک میکرون، که همچنان بسیار کوچک تر از آن‌اند که با چشم غیر مسلح دیده شوند، توسط فیلتر جذب می‌شود. در این روش نیز جریان هوا با تغییر مسیر خود از فیلتر عبور می‌کند.
۳- انتشار و پراکندگی، نمایش قدرت فیلتر هپا (Diffusion)
در این روش ذرات آلاینده‌ای که اندازه‌ای کوچکتر از یک میکرون دارند، به دلیل اصابت مداوم با مولکول‌های گازی، تغییر جهت می‌دهند و مسیر نامنظمی را طی می‌کنند. به همین دلیل همین برخورد و با کاهش سرعتشان، به آسانی در دام فیلتر هپا می‌افتند.
انواع فیلتر هپا
همانطور که گفته شدکلمه هپا HEPA در انگلیسی مخفف عبارت High Efficiency Particulate Air به معنای فیلتر تصفیه ذرات هوا با کارایی بالا است.
فیلترهایی را در دسته‌ی هپا قرار می‌دهند که بتواند ذراتی به کوچکی ۳ میکرون را جذب کند.
در جدول زیر انواع فیلترهای هپا را مشاهده کنید.
| ردیف | کلاس هپا | درصد جذب و فیلتراسیون |
| ۱ | H10 | ۸۵% |
| ۲ | H11 | ۹۵% |
| ۳ | H12 | ۹۹.۵% |
| ۴ | H13 | ۹۹.۹۵% |
| ۵ | H14 | ۹۹.۹۹۵% |
آیا فیلتر هپا بو را جذب می‌کند؟
با توجه به توضیحاتی که درباره‌ی نحوه جذب ذرات توسط این فیلتر داده شد، واضح است که این دلیل که ذرات گازی در فاز مولکولی هستند و اندازه‌ی متفاوتی دارند، به راحتی همراه با جریان هوا از فیلتر هپا عبور می‌کنند.
در دستگاه‌های تصفیه هوا برای جذب بو از فیلتر کربن اکتیو استفاده می‌شود. در واقع این فیلتر که برای جذب عوامل شیمیایی محیط در دستگاه تصفیه هوا استفاده می‌شود، مکملی برای فیلتر هپا به شمار می‌رود.
ذرات PM چه ماهیتی دارند و از کجا نشات می‌گیرند؟
ذرات PM یا همان Particulate Matter، ذرات معلق چامد و مایع موجود در هوا هستند. این ذرات اندازه‌ای بزرگتر از مولکول‌های مجزا و کوچکتر از ۵۰۰ میکرومتر هستند. برخی از این ذرات مانند گرد و خاک با چشم قابل دیدن و برخی دیگر آنقدر کوچکند که دیده نمی‌شوند.
در آلودگی‌های شهری دو دسته از این ذرات حائز اهمیت‌اند:
PM 2.5
قطر معمولا کمتر از ۲.۵ میکرومتر است و به راحتی از طریق تنفس ما، می‌تواند وارد جریان خون شود. این ذرات با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند.
در روز های بسیار آلوده که در شهرهای بزرگ معمولا با کاهش میدان دید مواجه هستیم، میزان این ذرات بسیار زیاد است. این ذرات همچنین تاثیرات بسیار مخربی بر روی اکوسیستم نیز دارند.
منشا این ذرات واکنش‌های گازی نیروگاه‌ها، صنایع و خودروها است. در اثر اتفاقاتی مانند آتش‌سوزی جنگل‌ها و یا منابع مستقیم مشابه نیز این ذرات تولید می‌شوند.
PM 10
این ذرات قابل استنشاق که به مراتب درشت‌تر از ذرات PM 2.5 هستند، قطری بین ۲.۵ تا ۱۰ میکرون دارند. ذرات PM 10 از جنس غبار اند و معمولا در مجاورت جاده‌ها و صنایع مولد غیار یافت می‌شوند.
چرا تصفیه این ذرات معلق بسیار مهم است؟
طبق گفته سازمان جهانی بهداشت (EPA)، ذرات معلق می‌توانند عواقب بسیار شدیدی برای سلامتی انسان داشته باشند. این خطرات شامل مرگ زودرس بر اثر بیماریهای قلبی و ریوی، حملات قلبی ناگهانی، کاهش عملکرد دستگاه تنفسی، و یا تاثیر دراز مدتی که بر روی دستگاه‌های تنفسی است.
طبق تخمین سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدودا هفت میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا و قرار گرفتن در معرض ذرات معلق جان خود را از دست می‌دهند.
دلیل این اتفاق، همانطور که گفته شده، ورود آسان این ذرات آلاینده به جریان خون انسان و نفوذ به دستگاه‌های تنفسی است.
علاوه بر آن ذرات معلق تاثیر جبران ناپذیری بر روی تشدید بیماریهای تنفسی مانند آسم دارد.
بنابراین تصفیه این ذرات، در واقع نوعی پیشگیری برای سلامتی انسان است.
چگونه با ذرات معلق مقابله کنیم؟
شاید فکر کنید که ما کار چندانی برای حل این مشکل نمی‌توانیم انجام دهیم. اما واقعیت آن است که کاهش اثرات آلودگی هوا، چاره دارد.
ما بیشتر روز را در محیط های بسته سپری می‌کنیم و علاوه بر آن زمان زیادی را به طور مشخص در خانه می‌گذرانیم و در صورتی که هوای محیط خانه را پاکیزه کنیم، می توانیم از عواقب خطرناک آن تا حد بسیار زیادی در امان بمانیم.
۱- از دستگاه تصفیه هوا استفاده کنید
۲- هوای ورودی از کولر را تصفیه کنید
بخش بزرگی از آلودگی‌هایی که وارد محیط خانه می‌شود از طریق وسایلی مانند کولر است که از هوای بیرون استفاده می‌کنند. دقت کنید که در فصل گرما که از کولر استفاده می‌کنید، دستگاه کاملا تمیز باشد.
علاوه بر آن در فصولی که از آن استفاده نمی‌کنید با بستن دریچه‌ها و راه‌های ورودی هوا، مانع ورود آلاینده ها به خانه شوید.
از فیلترهای مناسب استفاده کنید و زمان تعویض آنها را به تعویق نیاندازید.
۳- از جاروبرقی‌های دارای فیلتر هپا استفاده کنید
آیا وجود جاروبرقی هپا صحت دارد؟
جاروبرقی هپا، دستگاهی است که تمام هوای خروچی آن، از یک فیلتر هپا عبور کند. طراحی این نوع جاروبرقی‌ها بسیار پیچیده است و بگونه ای عمل می‌کند که تمام هوای خروجی آن پاکیزه است و علاوه بر آن هوایی که وارد دستگاه می‌شود با ظرفیت فیلتر همخوانی دارد.
این جاروبرقی ها بسیار گران قیمت هستند و به تعداد مشخص و محدودی تولید می‌شوند.
اما در بسیاری از جاروبرقی ها، فیلتر هپا استفاده می‌شود. این فیلتر بخش عمده گرد و غبار را جذب می‌کند، اما این موضوع به این معنا نیست که هوای خروجی دستگاه، کاملا پاکیزه است. بنابراین نباید این دو صورت مسئله را با یکدیگر اشتباه گرفت.
آیا فیلتر هپا قابل شست و شو است؟
برخی از فروشندگان دستگاه های تصفیه هوا ادعا می کنند که فیلتر هپای قابل شست و شو در دستگاه هایشان وجود دارد. ادعایی که از پایه و اساس غلط است. فیلتر های هپا پس از پایان ظرفیتشان حتی اگر شسته شوند، تمیز نمی شوند.
در واقع با شستن این فیلترها تغییری در ظرفیت آنها صورت نمی‌پذیرد.
هنگامی که ظرفیت فیلتر هپا پر شده باشد، تنها با تعویض این فیلتر ها است که دستگاه عملکرد مناسبی خواهد داشت.
در دستگاه‌های تصفیه هوا فیلتر هپا هرچند وقت یکبار باید تعویض شود؟
زمان تعویض فیلتر ها در دستگاه های مختلف، متفاوت است. این بازه ی زمانی به طور مستقیم با ظرفیت فیلتر در ارتباط است. به طور کلی دستگاهی را انتخاب کنید که فیلتر هپای آن در بازه های یک تا دو سال نیازمند تعویض باشد.
البته همانطور که گفته شد این بازه‌ی زمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد و میزان آلودگی هوا، ظرفیت فیلتر و مواردی از این دست تاثیرگذارند.
جمع بندی
فیلترهپا یکی از کارآمدترین فیلترها در جذب ذرات معلق است. تقریبا در تمامی دستگاه‌های تصفیه هوا باکیفیت، از یک فیلتر هپا مرغوب و ظرفیت بالا استفاده می‌شود.
با توجه به آنکه آلودگی هوا یکی از بزرگترین نهدیدات برای سلامتی ما به شمار می‌رود، توصیه ما استفاده از فیلتر هپا در جارو برقی ها و خرید یک دستگاه تصفیه هوا دارای فیلتر هپا برای تنفس هوایی پاکیزه در محیط‌های داخلی است.
در صورتی که به اطلاعات بیشتری درباره‌ی دستگاه‌های تصفیه هوا نیاز دارید به سایت نوجان مهر مراجعه کنید.
از اینکه با ما تا اینجا همراه بودید، بسیار سپاس گزاریم.
سوالات متداول
آیا فیلتر هپا قابل شستشو است؟
برخی از فروشندگان دستگاه های تصفیه هوا ادعا می کنند که فیلتر هپای قابل شست و شو در دستگاه هایشان وجود دارد. ادعایی که از پایه و اساس غلط است. فیلتر های هپا پس از پایان ظرفیتشان حتی اگر شسته شوند، تمیز نمی شوند. در واقع با شستن این فیلترها تغییری در ظرفیت آنها ایجاد نمی‌شود.
فیلتر هپا در جارو برقی چیست؟
برخی از جاروبرقی‌هایی که ما برای نظافت روزانه استفاده می‌کنیم، از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. این اتفاق باعث می‌شود حجم قابل توجهی از گرد و خاکی که توسط جاروبرقی جذب می‌شود، به دلیل نداشتن فیلترهای مناسب، دوباره به محیط خانه بازگردد. فیلتر هپا در جارو برقی می‌تواند بخشی از این مشکل را حل کند.
فیلتر هپا چیست؟
کلمه هپا HEPA در انگلیسی مخفف عبارت High Efficiency Particulate Air به معنای فیلتر تصفیه ذرات هوا با کارایی بالا است. فیلتر هپا از در هم تنیده شدن و فشرده شدن الیاف های فایبرگلاس، پوشال، حصیر، پنبه و موادی از این دست ساخته می شود.
آیا فیلتر هپا بو را جذب می‌کند؟
خیر. وظیفه فیلتر هپا در دستگاه‌های مختلف از جمله دستگاه تصفیه هوا، حذب آلاینده‌های شهری و ذرات جامد و مایع است. برای جذب ذراتی که در فاز گازی هستند، از فیلتر کربن اکیتو استفاده می‌شود.
